| ชื่องานวิจัยภาษาไทย | งแนวทางการจัดการสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม เพื่อ สืบสานรากเหง้าของภูมิปัญญาโนรา 100ปีชุมชนท่าข้าม อำเภอ หาดใหญ่ จังหวัดสงขลา |
| ชื่องานวิจัยภาษาอังกฤษ | The Guidelines Cultural Heritage Information Management for 100 Year Nora Dance Thakam Hatyai District Songkhla Province |
| หัวหน้าโครงการ | ดร. มุจลินทร์ ผลกล้า |
| แหล่งทุนวิจัย | งบวิจัยคณะ (เงินบำรุงการศึกษา) | |||||||||
| สาขาการวิจัย | สาขาเทคโนโลยีสารสนเทศและนิเทศศาสตร์ | |||||||||
| ปีงบประมาณ | 2566 | |||||||||
| ระยะเวลาดำเนินการวิจัย | 1 ปี | |||||||||
| งบประมาณ | 9,000 บาท | |||||||||
| พื้นที่ทำการวิจัย | ต.เขารูปช้าง อ.หาดใหญ่ จ.สงขลา | |||||||||
| ผู้ประสานงานในพื้นที่ | นายสินธพ อินทรัตน์ | |||||||||
| สถานะของผู้ประสานงาน | นายกองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้าม | |||||||||
| ประเภทงานวิจัย | เดี่ยว | |||||||||
| สถานะงานวิจัย | กำลังดำเนินการ | |||||||||
| คำสำคัญ | การจัดการสารสนเทศ มรดกทางวัฒนธรรม โนรา | |||||||||
| บทคัดย่อ | ระบุบทคัดย่อ“โนรา” ศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ของประเทศไทยที่ได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ จากองค์การสหประชาชาติ (UNESCO) เป็นอันดับ 3รองจากโขน (ปีพุทธศักราช 2561) และนวดไทย (ปีพุทธศักราช 2562) โนรา นับเป็นศิลปวัฒนธรรมทีทรงคุณค่าและมีความสำคัญในฐานะมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่มีอัตลักษณ์โดดเด่นด้านศิลปะการแสดงที่สืบทอดมาอย่างยาวนานนับตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18-19 (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) และโนรามีลักษระที่สอดคล้องตามหลักเกณฑ์ของมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ตามที่ระบุในอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, 2003) ถึง 4 สาขาด้วยกันคือ 1) มุขปาฐะ ๒) ศิลปะการแสดง ๓) การปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรมและงานเทศกาล ๔) งานช่างฝีมือดั้งเดิม ซึ่งในปัจจุบันมีคณะโนราอาชีพในประเทศไทยจำนวน 378 คณะ ได้กระจุกตัวอยู่มากบริเวณรอบลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาถึง 70% (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) อีกทั้งมีการสืบทอดศิลปะทั้งด้านการแสดง ช่างฝีมือ ดนตรี และพิธีกรรมจากรุ่นสู่รุ่นผ่านสายตระกูลโนรา ชุมชน วัด จนกระทั่งเข้าสู่หลักสูตรการเรียนการสอนในสถาบันการศึกษาทุกระดับทั่วภาคใต้ ในส่วนของภูมิปัญญาโนรา ได้แบ่งเป็น 2ประเด็นหลักคือ ภูมิปัญญาด้านการสร้างตำนานและประวัติความเป็นมาของโนรา และภูมิปัญญาด้านานคติความเชื่อ (พิทยา บุษรารัตน์, 2553) ซึ่งมีส่วนสำคัญต่อการดำรงอยู่ของความมีวิถีผูกพันอย่างลึกซึ้งกับชีวิตสังคมชาวภาคใต้ซึ่งมีความเชื่อเกี่ยวกับพิธีกรรมอย่างเข้มข้นและส่งผลโดยตรงต่อผู้เป็นโนรื้อสาย ลูกหลานตายายโนรา ที่แสดงออกถึงความกตัญญูรู้คุณด้วยการสืบทอดเชื้อสายโนราต่อๆกันมา และเมื่อกล่าวถึงโนรา ในชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ก็เป็นอีกชุมชนหนึ่งที่มีเรื่องราวของโนรามาแต่โบราณกาลสืบสานต่อยอดกันมาถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน เป็นระยะเวลากว่า 100 ปี ตั้งแต่ โนราคล้าย แก้วสัตยา โนราชุม แก้วสัตยา โนราเงาะ โนราอินแก้ว ทองสมสี โนราบุญแก้ว ทองสมสี โนราไข่แก้ว โนรารักษ์ ไชยภักดี โนราเรือง โนราสีนุ่น รัตนะนุพงษ์ และโนราอรุณ แก้วสัตยา (จรูญ หยูทอง, 2564) ซึ่งโนราที่ได้ยกตัวอย่างมาข้างต้น เป็นโนราระดับชั้นครูหมอของชุมชนท่าข้าม ที่มีลูกหลานสืบทอดรับช่วงผสานความเชื่อต่อๆมาเพื่อดูแลรักษาภูมิปัญญาต่างๆ เช่น ตำนาน ประวัติศาสตร์โนรา ท่ารำ เครื่องดนตรี เครื่องแต่งกาย พิธีกรรมต่างๆไว้ จนปัจจุบันก็ยังมีธรรมเนียมปฏิบัติของคนในชุมชนท่าข้าม ร่วมกันขับเคลื่อนมรดกภูมิปัญญาโนราชุมชนท่าข้ามโดยการไหว้ครูหมอโนราเป็นประจำทุกปี ดังนั้นทางองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามนำโดย นายสินธพ อินทรัตน์ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามและคณะกรรมการวัฒนธรรมชุมชนได้จัดสร้างอาคารศูนย์อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมชุมชนท่าข้าม และมีความประสงค์จะรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับโนรา ซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ควรเก็บรักษาอย่างยิ่งไว้ที่ศูนย์แห่งนี้อีกด้วย (สินธพ อินทรัตน์, สัมภาษณ์ 2565) ผู้วิจัยในฐานะที่เป็นนักสารสนเทศศาสตร์ จึงสนใจศึกษาแนวทางการจัดการสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม เพื่อสืบสานรากเหง้าของภูมิปัญญาโนรา 100ปี ชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลาโดยจะดำเนินการศึกษาถึงสภาพปัจจุบันของมรดกภูมิปัญญาโนรา 100 ปี ชุมชนท่าข้าม และนำมาหาแนวทางในการจัดการสารสนเทศให้อยู่ในรูปแบบที่น่าเชื่อถือมากที่สุดเพื่อนำมาเผยแพร่ให้กับคนรุ่นหลังได้
ท่าข้ามดำรงอยู่คู่ชุมชนอย่างยั่งยืน และในอนาคตอาจได้นำข้อมูลสารสนเทศที่มีการจัดเก็บเป็นระบบนี้ไปถ่ายทอดในรูปแบบอื่นๆที่น่าสนใจเพิ่มขึ้นในโอกาสต่อไปได้ “โนรา” ศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ของประเทศไทยที่ได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ จากองค์การสหประชาชาติ (UNESCO) เป็นอันดับ 3รองจากโขน (ปีพุทธศักราช 2561) และนวดไทย (ปีพุทธศักราช 2562) โนรา นับเป็นศิลปวัฒนธรรมทีทรงคุณค่าและมีความสำคัญในฐานะมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่มีอัตลักษณ์โดดเด่นด้านศิลปะการแสดงที่สืบทอดมาอย่างยาวนานนับตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18-19 (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) และโนรามีลักษระที่สอดคล้องตามหลักเกณฑ์ของมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ตามที่ระบุในอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, 2003) ถึง 4 สาขาด้วยกันคือ 1) มุขปาฐะ ๒) ศิลปะการแสดง ๓) การปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรมและงานเทศกาล ๔) งานช่างฝีมือดั้งเดิม ซึ่งในปัจจุบันมีคณะโนราอาชีพในประเทศไทยจำนวน 378 คณะ ได้กระจุกตัวอยู่มากบริเวณรอบลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาถึง 70% (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) อีกทั้งมีการสืบทอดศิลปะทั้งด้านการแสดง ช่างฝีมือ ดนตรี และพิธีกรรมจากรุ่นสู่รุ่นผ่านสายตระกูลโนรา ชุมชน วัด จนกระทั่งเข้าสู่หลักสูตรการเรียนการสอนในสถาบันการศึกษาทุกระดับทั่วภาคใต้ ในส่วนของภูมิปัญญาโนรา ได้แบ่งเป็น 2ประเด็นหลักคือ ภูมิปัญญาด้านการสร้างตำนานและประวัติความเป็นมาของโนรา และภูมิปัญญาด้านานคติความเชื่อ (พิทยา บุษรารัตน์, 2553) ซึ่งมีส่วนสำคัญต่อการดำรงอยู่ของความมีวิถีผูกพันอย่างลึกซึ้งกับชีวิตสังคมชาวภาคใต้ซึ่งมีความเชื่อเกี่ยวกับพิธีกรรมอย่างเข้มข้นและส่งผลโดยตรงต่อผู้เป็นโนรื้อสาย ลูกหลานตายายโนรา ที่แสดงออกถึงความกตัญญูรู้คุณด้วยการสืบทอดเชื้อสายโนราต่อๆกันมา และเมื่อกล่าวถึงโนรา ในชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ก็เป็นอีกชุมชนหนึ่งที่มีเรื่องราวของโนรามาแต่โบราณกาลสืบสานต่อยอดกันมาถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน เป็นระยะเวลากว่า 100 ปี ตั้งแต่ โนราคล้าย แก้วสัตยา โนราชุม แก้วสัตยา โนราเงาะ โนราอินแก้ว ทองสมสี โนราบุญแก้ว ทองสมสี โนราไข่แก้ว โนรารักษ์ ไชยภักดี โนราเรือง โนราสีนุ่น รัตนะนุพงษ์ และโนราอรุณ แก้วสัตยา (จรูญ หยูทอง, 2564) ซึ่งโนราที่ได้ยกตัวอย่างมาข้างต้น เป็นโนราระดับชั้นครูหมอของชุมชนท่าข้าม ที่มีลูกหลานสืบทอดรับช่วงผสานความเชื่อต่อๆมาเพื่อดูแลรักษาภูมิปัญญาต่างๆ เช่น ตำนาน ประวัติศาสตร์โนรา ท่ารำ เครื่องดนตรี เครื่องแต่งกาย พิธีกรรมต่างๆไว้ จนปัจจุบันก็ยังมีธรรมเนียมปฏิบัติของคนในชุมชนท่าข้าม ร่วมกันขับเคลื่อนมรดกภูมิปัญญาโนราชุมชนท่าข้ามโดยการไหว้ครูหมอโนราเป็นประจำทุกปี ดังนั้นทางองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามนำโดย นายสินธพ อินทรัตน์ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามและคณะกรรมการวัฒนธรรมชุมชนได้จัดสร้างอาคารศูนย์อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมชุมชนท่าข้าม และมีความประสงค์จะรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับโนรา ซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ควรเก็บรักษาอย่างยิ่งไว้ที่ศูนย์แห่งนี้อีกด้วย (สินธพ อินทรัตน์, สัมภาษณ์ 2565) ผู้วิจัยในฐานะที่เป็นนักสารสนเทศศาสตร์ จึงสนใจศึกษาแนวทางการจัดการสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม เพื่อสืบสานรากเหง้าของภูมิปัญญาโนรา 100ปี ชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลาโดยจะดำเนินการศึกษาถึงสภาพปัจจุบันของมรดกภูมิปัญญาโนรา 100 ปี ชุมชนท่าข้าม และนำมาหาแนวทางในการจัดการสารสนเทศให้อยู่ในรูปแบบที่น่าเชื่อถือมากที่สุดเพื่อนำมาเผยแพร่ให้กับคนรุ่นหลังได้
ท่าข้ามดำรงอยู่คู่ชุมชนอย่างยั่งยืน และในอนาคตอาจได้นำข้อมูลสารสนเทศที่มีการจัดเก็บเป็นระบบนี้ไปถ่ายทอดในรูปแบบอื่นๆที่น่าสนใจเพิ่มขึ้นในโอกาสต่อไปได้ “โนรา” ศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ของประเทศไทยที่ได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ จากองค์การสหประชาชาติ (UNESCO) เป็นอันดับ 3รองจากโขน (ปีพุทธศักราช 2561) และนวดไทย (ปีพุทธศักราช 2562) โนรา นับเป็นศิลปวัฒนธรรมทีทรงคุณค่าและมีความสำคัญในฐานะมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่มีอัตลักษณ์โดดเด่นด้านศิลปะการแสดงที่สืบทอดมาอย่างยาวนานนับตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18-19 (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) และโนรามีลักษระที่สอดคล้องตามหลักเกณฑ์ของมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ตามที่ระบุในอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, 2003) ถึง 4 สาขาด้วยกันคือ 1) มุขปาฐะ ๒) ศิลปะการแสดง ๓) การปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรมและงานเทศกาล ๔) งานช่างฝีมือดั้งเดิม ซึ่งในปัจจุบันมีคณะโนราอาชีพในประเทศไทยจำนวน 378 คณะ ได้กระจุกตัวอยู่มากบริเวณรอบลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาถึง 70% (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) อีกทั้งมีการสืบทอดศิลปะทั้งด้านการแสดง ช่างฝีมือ ดนตรี และพิธีกรรมจากรุ่นสู่รุ่นผ่านสายตระกูลโนรา ชุมชน วัด จนกระทั่งเข้าสู่หลักสูตรการเรียนการสอนในสถาบันการศึกษาทุกระดับทั่วภาคใต้ ในส่วนของภูมิปัญญาโนรา ได้แบ่งเป็น 2ประเด็นหลักคือ ภูมิปัญญาด้านการสร้างตำนานและประวัติความเป็นมาของโนรา และภูมิปัญญาด้านานคติความเชื่อ (พิทยา บุษรารัตน์, 2553) ซึ่งมีส่วนสำคัญต่อการดำรงอยู่ของความมีวิถีผูกพันอย่างลึกซึ้งกับชีวิตสังคมชาวภาคใต้ซึ่งมีความเชื่อเกี่ยวกับพิธีกรรมอย่างเข้มข้นและส่งผลโดยตรงต่อผู้เป็นโนรื้อสาย ลูกหลานตายายโนรา ที่แสดงออกถึงความกตัญญูรู้คุณด้วยการสืบทอดเชื้อสายโนราต่อๆกันมา และเมื่อกล่าวถึงโนรา ในชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ก็เป็นอีกชุมชนหนึ่งที่มีเรื่องราวของโนรามาแต่โบราณกาลสืบสานต่อยอดกันมาถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน เป็นระยะเวลากว่า 100 ปี ตั้งแต่ โนราคล้าย แก้วสัตยา โนราชุม แก้วสัตยา โนราเงาะ โนราอินแก้ว ทองสมสี โนราบุญแก้ว ทองสมสี โนราไข่แก้ว โนรารักษ์ ไชยภักดี โนราเรือง โนราสีนุ่น รัตนะนุพงษ์ และโนราอรุณ แก้วสัตยา (จรูญ หยูทอง, 2564) ซึ่งโนราที่ได้ยกตัวอย่างมาข้างต้น เป็นโนราระดับชั้นครูหมอของชุมชนท่าข้าม ที่มีลูกหลานสืบทอดรับช่วงผสานความเชื่อต่อๆมาเพื่อดูแลรักษาภูมิปัญญาต่างๆ เช่น ตำนาน ประวัติศาสตร์โนรา ท่ารำ เครื่องดนตรี เครื่องแต่งกาย พิธีกรรมต่างๆไว้ จนปัจจุบันก็ยังมีธรรมเนียมปฏิบัติของคนในชุมชนท่าข้าม ร่วมกันขับเคลื่อนมรดกภูมิปัญญาโนราชุมชนท่าข้ามโดยการไหว้ครูหมอโนราเป็นประจำทุกปี ดังนั้นทางองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามนำโดย นายสินธพ อินทรัตน์ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามและคณะกรรมการวัฒนธรรมชุมชนได้จัดสร้างอาคารศูนย์อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมชุมชนท่าข้าม และมีความประสงค์จะรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับโนรา ซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ควรเก็บรักษาอย่างยิ่งไว้ที่ศูนย์แห่งนี้อีกด้วย (สินธพ อินทรัตน์, สัมภาษณ์ 2565) ผู้วิจัยในฐานะที่เป็นนักสารสนเทศศาสตร์ จึงสนใจศึกษาแนวทางการจัดการสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม เพื่อสืบสานรากเหง้าของภูมิปัญญาโนรา 100ปี ชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลาโดยจะดำเนินการศึกษาถึงสภาพปัจจุบันของมรดกภูมิปัญญาโนรา 100 ปี ชุมชนท่าข้าม และนำมาหาแนวทางในการจัดการสารสนเทศให้อยู่ในรูปแบบที่น่าเชื่อถือมากที่สุดเพื่อนำมาเผยแพร่ให้กับคนรุ่นหลังได้
ท่าข้ามดำรงอยู่คู่ชุมชนอย่างยั่งยืน และในอนาคตอาจได้นำข้อมูลสารสนเทศที่มีการจัดเก็บเป็นระบบนี้ไปถ่ายทอดในรูปแบบอื่นๆที่น่าสนใจเพิ่มขึ้นในโอกาสต่อไปได้ “โนรา” ศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ของประเทศไทยที่ได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ จากองค์การสหประชาชาติ (UNESCO) เป็นอันดับ 3รองจากโขน (ปีพุทธศักราช 2561) และนวดไทย (ปีพุทธศักราช 2562) โนรา นับเป็นศิลปวัฒนธรรมทีทรงคุณค่าและมีความสำคัญในฐานะมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่มีอัตลักษณ์โดดเด่นด้านศิลปะการแสดงที่สืบทอดมาอย่างยาวนานนับตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18-19 (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) และโนรามีลักษระที่สอดคล้องตามหลักเกณฑ์ของมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ตามที่ระบุในอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, 2003) ถึง 4 สาขาด้วยกันคือ 1) มุขปาฐะ ๒) ศิลปะการแสดง ๓) การปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรมและงานเทศกาล ๔) งานช่างฝีมือดั้งเดิม ซึ่งในปัจจุบันมีคณะโนราอาชีพในประเทศไทยจำนวน 378 คณะ ได้กระจุกตัวอยู่มากบริเวณรอบลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาถึง 70% (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) อีกทั้งมีการสืบทอดศิลปะทั้งด้านการแสดง ช่างฝีมือ ดนตรี และพิธีกรรมจากรุ่นสู่รุ่นผ่านสายตระกูลโนรา ชุมชน วัด จนกระทั่งเข้าสู่หลักสูตรการเรียนการสอนในสถาบันการศึกษาทุกระดับทั่วภาคใต้ ในส่วนของภูมิปัญญาโนรา ได้แบ่งเป็น 2ประเด็นหลักคือ ภูมิปัญญาด้านการสร้างตำนานและประวัติความเป็นมาของโนรา และภูมิปัญญาด้านานคติความเชื่อ (พิทยา บุษรารัตน์, 2553) ซึ่งมีส่วนสำคัญต่อการดำรงอยู่ของความมีวิถีผูกพันอย่างลึกซึ้งกับชีวิตสังคมชาวภาคใต้ซึ่งมีความเชื่อเกี่ยวกับพิธีกรรมอย่างเข้มข้นและส่งผลโดยตรงต่อผู้เป็นโนรื้อสาย ลูกหลานตายายโนรา ที่แสดงออกถึงความกตัญญูรู้คุณด้วยการสืบทอดเชื้อสายโนราต่อๆกันมา และเมื่อกล่าวถึงโนรา ในชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ก็เป็นอีกชุมชนหนึ่งที่มีเรื่องราวของโนรามาแต่โบราณกาลสืบสานต่อยอดกันมาถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน เป็นระยะเวลากว่า 100 ปี ตั้งแต่ โนราคล้าย แก้วสัตยา โนราชุม แก้วสัตยา โนราเงาะ โนราอินแก้ว ทองสมสี โนราบุญแก้ว ทองสมสี โนราไข่แก้ว โนรารักษ์ ไชยภักดี โนราเรือง โนราสีนุ่น รัตนะนุพงษ์ และโนราอรุณ แก้วสัตยา (จรูญ หยูทอง, 2564) ซึ่งโนราที่ได้ยกตัวอย่างมาข้างต้น เป็นโนราระดับชั้นครูหมอของชุมชนท่าข้าม ที่มีลูกหลานสืบทอดรับช่วงผสานความเชื่อต่อๆมาเพื่อดูแลรักษาภูมิปัญญาต่างๆ เช่น ตำนาน ประวัติศาสตร์โนรา ท่ารำ เครื่องดนตรี เครื่องแต่งกาย พิธีกรรมต่างๆไว้ จนปัจจุบันก็ยังมีธรรมเนียมปฏิบัติของคนในชุมชนท่าข้าม ร่วมกันขับเคลื่อนมรดกภูมิปัญญาโนราชุมชนท่าข้ามโดยการไหว้ครูหมอโนราเป็นประจำทุกปี ดังนั้นทางองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามนำโดย นายสินธพ อินทรัตน์ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามและคณะกรรมการวัฒนธรรมชุมชนได้จัดสร้างอาคารศูนย์อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมชุมชนท่าข้าม และมีความประสงค์จะรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับโนรา ซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ควรเก็บรักษาอย่างยิ่งไว้ที่ศูนย์แห่งนี้อีกด้วย (สินธพ อินทรัตน์, สัมภาษณ์ 2565) ผู้วิจัยในฐานะที่เป็นนักสารสนเทศศาสตร์ จึงสนใจศึกษาแนวทางการจัดการสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม เพื่อสืบสานรากเหง้าของภูมิปัญญาโนรา 100ปี ชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลาโดยจะดำเนินการศึกษาถึงสภาพปัจจุบันของมรดกภูมิปัญญาโนรา 100 ปี ชุมชนท่าข้าม และนำมาหาแนวทางในการจัดการสารสนเทศให้อยู่ในรูปแบบที่น่าเชื่อถือมากที่สุดเพื่อนำมาเผยแพร่ให้กับคนรุ่นหลังได้
ท่าข้ามดำรงอยู่คู่ชุมชนอย่างยั่งยืน และในอนาคตอาจได้นำข้อมูลสารสนเทศที่มีการจัดเก็บเป็นระบบนี้ไปถ่ายทอดในรูปแบบอื่นๆที่น่าสนใจเพิ่มขึ้นในโอกาสต่อไปได้ “โนรา” ศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ของประเทศไทยที่ได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ จากองค์การสหประชาชาติ (UNESCO) เป็นอันดับ 3รองจากโขน (ปีพุทธศักราช 2561) และนวดไทย (ปีพุทธศักราช 2562) โนรา นับเป็นศิลปวัฒนธรรมทีทรงคุณค่าและมีความสำคัญในฐานะมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่มีอัตลักษณ์โดดเด่นด้านศิลปะการแสดงที่สืบทอดมาอย่างยาวนานนับตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18-19 (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) และโนรามีลักษระที่สอดคล้องตามหลักเกณฑ์ของมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ตามที่ระบุในอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, 2003) ถึง 4 สาขาด้วยกันคือ 1) มุขปาฐะ ๒) ศิลปะการแสดง ๓) การปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรมและงานเทศกาล ๔) งานช่างฝีมือดั้งเดิม ซึ่งในปัจจุบันมีคณะโนราอาชีพในประเทศไทยจำนวน 378 คณะ ได้กระจุกตัวอยู่มากบริเวณรอบลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาถึง 70% (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) อีกทั้งมีการสืบทอดศิลปะทั้งด้านการแสดง ช่างฝีมือ ดนตรี และพิธีกรรมจากรุ่นสู่รุ่นผ่านสายตระกูลโนรา ชุมชน วัด จนกระทั่งเข้าสู่หลักสูตรการเรียนการสอนในสถาบันการศึกษาทุกระดับทั่วภาคใต้ ในส่วนของภูมิปัญญาโนรา ได้แบ่งเป็น 2ประเด็นหลักคือ ภูมิปัญญาด้านการสร้างตำนานและประวัติความเป็นมาของโนรา และภูมิปัญญาด้านานคติความเชื่อ (พิทยา บุษรารัตน์, 2553) ซึ่งมีส่วนสำคัญต่อการดำรงอยู่ของความมีวิถีผูกพันอย่างลึกซึ้งกับชีวิตสังคมชาวภาคใต้ซึ่งมีความเชื่อเกี่ยวกับพิธีกรรมอย่างเข้มข้นและส่งผลโดยตรงต่อผู้เป็นโนรื้อสาย ลูกหลานตายายโนรา ที่แสดงออกถึงความกตัญญูรู้คุณด้วยการสืบทอดเชื้อสายโนราต่อๆกันมา และเมื่อกล่าวถึงโนรา ในชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ก็เป็นอีกชุมชนหนึ่งที่มีเรื่องราวของโนรามาแต่โบราณกาลสืบสานต่อยอดกันมาถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน เป็นระยะเวลากว่า 100 ปี ตั้งแต่ โนราคล้าย แก้วสัตยา โนราชุม แก้วสัตยา โนราเงาะ โนราอินแก้ว ทองสมสี โนราบุญแก้ว ทองสมสี โนราไข่แก้ว โนรารักษ์ ไชยภักดี โนราเรือง โนราสีนุ่น รัตนะนุพงษ์ และโนราอรุณ แก้วสัตยา (จรูญ หยูทอง, 2564) ซึ่งโนราที่ได้ยกตัวอย่างมาข้างต้น เป็นโนราระดับชั้นครูหมอของชุมชนท่าข้าม ที่มีลูกหลานสืบทอดรับช่วงผสานความเชื่อต่อๆมาเพื่อดูแลรักษาภูมิปัญญาต่างๆ เช่น ตำนาน ประวัติศาสตร์โนรา ท่ารำ เครื่องดนตรี เครื่องแต่งกาย พิธีกรรมต่างๆไว้ จนปัจจุบันก็ยังมีธรรมเนียมปฏิบัติของคนในชุมชนท่าข้าม ร่วมกันขับเคลื่อนมรดกภูมิปัญญาโนราชุมชนท่าข้ามโดยการไหว้ครูหมอโนราเป็นประจำทุกปี ดังนั้นทางองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามนำโดย นายสินธพ อินทรัตน์ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามและคณะกรรมการวัฒนธรรมชุมชนได้จัดสร้างอาคารศูนย์อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมชุมชนท่าข้าม และมีความประสงค์จะรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับโนรา ซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ควรเก็บรักษาอย่างยิ่งไว้ที่ศูนย์แห่งนี้อีกด้วย (สินธพ อินทรัตน์, สัมภาษณ์ 2565) ผู้วิจัยในฐานะที่เป็นนักสารสนเทศศาสตร์ จึงสนใจศึกษาแนวทางการจัดการสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม เพื่อสืบสานรากเหง้าของภูมิปัญญาโนรา 100ปี ชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลาโดยจะดำเนินการศึกษาถึงสภาพปัจจุบันของมรดกภูมิปัญญาโนรา 100 ปี ชุมชนท่าข้าม และนำมาหาแนวทางในการจัดการสารสนเทศให้อยู่ในรูปแบบที่น่าเชื่อถือมากที่สุดเพื่อนำมาเผยแพร่ให้กับคนรุ่นหลังได้
ท่าข้ามดำรงอยู่คู่ชุมชนอย่างยั่งยืน และในอนาคตอาจได้นำข้อมูลสารสนเทศที่มีการจัดเก็บเป็นระบบนี้ไปถ่ายทอดในรูปแบบอื่นๆที่น่าสนใจเพิ่มขึ้นในโอกาสต่อไปได้ “โนรา” ศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ของประเทศไทยที่ได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ จากองค์การสหประชาชาติ (UNESCO) เป็นอันดับ 3รองจากโขน (ปีพุทธศักราช 2561) และนวดไทย (ปีพุทธศักราช 2562) โนรา นับเป็นศิลปวัฒนธรรมทีทรงคุณค่าและมีความสำคัญในฐานะมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่มีอัตลักษณ์โดดเด่นด้านศิลปะการแสดงที่สืบทอดมาอย่างยาวนานนับตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18-19 (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) และโนรามีลักษระที่สอดคล้องตามหลักเกณฑ์ของมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ตามที่ระบุในอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, 2003) ถึง 4 สาขาด้วยกันคือ 1) มุขปาฐะ ๒) ศิลปะการแสดง ๓) การปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรมและงานเทศกาล ๔) งานช่างฝีมือดั้งเดิม ซึ่งในปัจจุบันมีคณะโนราอาชีพในประเทศไทยจำนวน 378 คณะ ได้กระจุกตัวอยู่มากบริเวณรอบลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาถึง 70% (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) อีกทั้งมีการสืบทอดศิลปะทั้งด้านการแสดง ช่างฝีมือ ดนตรี และพิธีกรรมจากรุ่นสู่รุ่นผ่านสายตระกูลโนรา ชุมชน วัด จนกระทั่งเข้าสู่หลักสูตรการเรียนการสอนในสถาบันการศึกษาทุกระดับทั่วภาคใต้ ในส่วนของภูมิปัญญาโนรา ได้แบ่งเป็น 2ประเด็นหลักคือ ภูมิปัญญาด้านการสร้างตำนานและประวัติความเป็นมาของโนรา และภูมิปัญญาด้านานคติความเชื่อ (พิทยา บุษรารัตน์, 2553) ซึ่งมีส่วนสำคัญต่อการดำรงอยู่ของความมีวิถีผูกพันอย่างลึกซึ้งกับชีวิตสังคมชาวภาคใต้ซึ่งมีความเชื่อเกี่ยวกับพิธีกรรมอย่างเข้มข้นและส่งผลโดยตรงต่อผู้เป็นโนรื้อสาย ลูกหลานตายายโนรา ที่แสดงออกถึงความกตัญญูรู้คุณด้วยการสืบทอดเชื้อสายโนราต่อๆกันมา และเมื่อกล่าวถึงโนรา ในชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ก็เป็นอีกชุมชนหนึ่งที่มีเรื่องราวของโนรามาแต่โบราณกาลสืบสานต่อยอดกันมาถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน เป็นระยะเวลากว่า 100 ปี ตั้งแต่ โนราคล้าย แก้วสัตยา โนราชุม แก้วสัตยา โนราเงาะ โนราอินแก้ว ทองสมสี โนราบุญแก้ว ทองสมสี โนราไข่แก้ว โนรารักษ์ ไชยภักดี โนราเรือง โนราสีนุ่น รัตนะนุพงษ์ และโนราอรุณ แก้วสัตยา (จรูญ หยูทอง, 2564) ซึ่งโนราที่ได้ยกตัวอย่างมาข้างต้น เป็นโนราระดับชั้นครูหมอของชุมชนท่าข้าม ที่มีลูกหลานสืบทอดรับช่วงผสานความเชื่อต่อๆมาเพื่อดูแลรักษาภูมิปัญญาต่างๆ เช่น ตำนาน ประวัติศาสตร์โนรา ท่ารำ เครื่องดนตรี เครื่องแต่งกาย พิธีกรรมต่างๆไว้ จนปัจจุบันก็ยังมีธรรมเนียมปฏิบัติของคนในชุมชนท่าข้าม ร่วมกันขับเคลื่อนมรดกภูมิปัญญาโนราชุมชนท่าข้ามโดยการไหว้ครูหมอโนราเป็นประจำทุกปี ดังนั้นทางองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามนำโดย นายสินธพ อินทรัตน์ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามและคณะกรรมการวัฒนธรรมชุมชนได้จัดสร้างอาคารศูนย์อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมชุมชนท่าข้าม และมีความประสงค์จะรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับโนรา ซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ควรเก็บรักษาอย่างยิ่งไว้ที่ศูนย์แห่งนี้อีกด้วย (สินธพ อินทรัตน์, สัมภาษณ์ 2565) ผู้วิจัยในฐานะที่เป็นนักสารสนเทศศาสตร์ จึงสนใจศึกษาแนวทางการจัดการสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม เพื่อสืบสานรากเหง้าของภูมิปัญญาโนรา 100ปี ชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลาโดยจะดำเนินการศึกษาถึงสภาพปัจจุบันของมรดกภูมิปัญญาโนรา 100 ปี ชุมชนท่าข้าม และนำมาหาแนวทางในการจัดการสารสนเทศให้อยู่ในรูปแบบที่น่าเชื่อถือมากที่สุดเพื่อนำมาเผยแพร่ให้กับคนรุ่นหลังได้
ท่าข้ามดำรงอยู่คู่ชุมชนอย่างยั่งยืน และในอนาคตอาจได้นำข้อมูลสารสนเทศที่มีการจัดเก็บเป็นระบบนี้ไปถ่ายทอดในรูปแบบอื่นๆที่น่าสนใจเพิ่มขึ้นในโอกาสต่อไปได้ “โนรา” ศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ของประเทศไทยที่ได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ จากองค์การสหประชาชาติ (UNESCO) เป็นอันดับ 3รองจากโขน (ปีพุทธศักราช 2561) และนวดไทย (ปีพุทธศักราช 2562) โนรา นับเป็นศิลปวัฒนธรรมทีทรงคุณค่าและมีความสำคัญในฐานะมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่มีอัตลักษณ์โดดเด่นด้านศิลปะการแสดงที่สืบทอดมาอย่างยาวนานนับตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18-19 (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) และโนรามีลักษระที่สอดคล้องตามหลักเกณฑ์ของมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ตามที่ระบุในอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, 2003) ถึง 4 สาขาด้วยกันคือ 1) มุขปาฐะ ๒) ศิลปะการแสดง ๓) การปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรมและงานเทศกาล ๔) งานช่างฝีมือดั้งเดิม ซึ่งในปัจจุบันมีคณะโนราอาชีพในประเทศไทยจำนวน 378 คณะ ได้กระจุกตัวอยู่มากบริเวณรอบลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาถึง 70% (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) อีกทั้งมีการสืบทอดศิลปะทั้งด้านการแสดง ช่างฝีมือ ดนตรี และพิธีกรรมจากรุ่นสู่รุ่นผ่านสายตระกูลโนรา ชุมชน วัด จนกระทั่งเข้าสู่หลักสูตรการเรียนการสอนในสถาบันการศึกษาทุกระดับทั่วภาคใต้ ในส่วนของภูมิปัญญาโนรา ได้แบ่งเป็น 2ประเด็นหลักคือ ภูมิปัญญาด้านการสร้างตำนานและประวัติความเป็นมาของโนรา และภูมิปัญญาด้านานคติความเชื่อ (พิทยา บุษรารัตน์, 2553) ซึ่งมีส่วนสำคัญต่อการดำรงอยู่ของความมีวิถีผูกพันอย่างลึกซึ้งกับชีวิตสังคมชาวภาคใต้ซึ่งมีความเชื่อเกี่ยวกับพิธีกรรมอย่างเข้มข้นและส่งผลโดยตรงต่อผู้เป็นโนรื้อสาย ลูกหลานตายายโนรา ที่แสดงออกถึงความกตัญญูรู้คุณด้วยการสืบทอดเชื้อสายโนราต่อๆกันมา และเมื่อกล่าวถึงโนรา ในชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ก็เป็นอีกชุมชนหนึ่งที่มีเรื่องราวของโนรามาแต่โบราณกาลสืบสานต่อยอดกันมาถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน เป็นระยะเวลากว่า 100 ปี ตั้งแต่ โนราคล้าย แก้วสัตยา โนราชุม แก้วสัตยา โนราเงาะ โนราอินแก้ว ทองสมสี โนราบุญแก้ว ทองสมสี โนราไข่แก้ว โนรารักษ์ ไชยภักดี โนราเรือง โนราสีนุ่น รัตนะนุพงษ์ และโนราอรุณ แก้วสัตยา (จรูญ หยูทอง, 2564) ซึ่งโนราที่ได้ยกตัวอย่างมาข้างต้น เป็นโนราระดับชั้นครูหมอของชุมชนท่าข้าม ที่มีลูกหลานสืบทอดรับช่วงผสานความเชื่อต่อๆมาเพื่อดูแลรักษาภูมิปัญญาต่างๆ เช่น ตำนาน ประวัติศาสตร์โนรา ท่ารำ เครื่องดนตรี เครื่องแต่งกาย พิธีกรรมต่างๆไว้ จนปัจจุบันก็ยังมีธรรมเนียมปฏิบัติของคนในชุมชนท่าข้าม ร่วมกันขับเคลื่อนมรดกภูมิปัญญาโนราชุมชนท่าข้ามโดยการไหว้ครูหมอโนราเป็นประจำทุกปี ดังนั้นทางองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามนำโดย นายสินธพ อินทรัตน์ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามและคณะกรรมการวัฒนธรรมชุมชนได้จัดสร้างอาคารศูนย์อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมชุมชนท่าข้าม และมีความประสงค์จะรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับโนรา ซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ควรเก็บรักษาอย่างยิ่งไว้ที่ศูนย์แห่งนี้อีกด้วย (สินธพ อินทรัตน์, สัมภาษณ์ 2565) ผู้วิจัยในฐานะที่เป็นนักสารสนเทศศาสตร์ จึงสนใจศึกษาแนวทางการจัดการสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม เพื่อสืบสานรากเหง้าของภูมิปัญญาโนรา 100ปี ชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลาโดยจะดำเนินการศึกษาถึงสภาพปัจจุบันของมรดกภูมิปัญญาโนรา 100 ปี ชุมชนท่าข้าม และนำมาหาแนวทางในการจัดการสารสนเทศให้อยู่ในรูปแบบที่น่าเชื่อถือมากที่สุดเพื่อนำมาเผยแพร่ให้กับคนรุ่นหลังได้
ท่าข้ามดำรงอยู่คู่ชุมชนอย่างยั่งยืน และในอนาคตอาจได้นำข้อมูลสารสนเทศที่มีการจัดเก็บเป็นระบบนี้ไปถ่ายทอดในรูปแบบอื่นๆที่น่าสนใจเพิ่มขึ้นในโอกาสต่อไปได้ “โนรา” ศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ของประเทศไทยที่ได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ จากองค์การสหประชาชาติ (UNESCO) เป็นอันดับ 3รองจากโขน (ปีพุทธศักราช 2561) และนวดไทย (ปีพุทธศักราช 2562) โนรา นับเป็นศิลปวัฒนธรรมทีทรงคุณค่าและมีความสำคัญในฐานะมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่มีอัตลักษณ์โดดเด่นด้านศิลปะการแสดงที่สืบทอดมาอย่างยาวนานนับตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18-19 (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) และโนรามีลักษระที่สอดคล้องตามหลักเกณฑ์ของมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ตามที่ระบุในอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, 2003) ถึง 4 สาขาด้วยกันคือ 1) มุขปาฐะ ๒) ศิลปะการแสดง ๓) การปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรมและงานเทศกาล ๔) งานช่างฝีมือดั้งเดิม ซึ่งในปัจจุบันมีคณะโนราอาชีพในประเทศไทยจำนวน 378 คณะ ได้กระจุกตัวอยู่มากบริเวณรอบลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาถึง 70% (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) อีกทั้งมีการสืบทอดศิลปะทั้งด้านการแสดง ช่างฝีมือ ดนตรี และพิธีกรรมจากรุ่นสู่รุ่นผ่านสายตระกูลโนรา ชุมชน วัด จนกระทั่งเข้าสู่หลักสูตรการเรียนการสอนในสถาบันการศึกษาทุกระดับทั่วภาคใต้ ในส่วนของภูมิปัญญาโนรา ได้แบ่งเป็น 2ประเด็นหลักคือ ภูมิปัญญาด้านการสร้างตำนานและประวัติความเป็นมาของโนรา และภูมิปัญญาด้านานคติความเชื่อ (พิทยา บุษรารัตน์, 2553) ซึ่งมีส่วนสำคัญต่อการดำรงอยู่ของความมีวิถีผูกพันอย่างลึกซึ้งกับชีวิตสังคมชาวภาคใต้ซึ่งมีความเชื่อเกี่ยวกับพิธีกรรมอย่างเข้มข้นและส่งผลโดยตรงต่อผู้เป็นโนรื้อสาย ลูกหลานตายายโนรา ที่แสดงออกถึงความกตัญญูรู้คุณด้วยการสืบทอดเชื้อสายโนราต่อๆกันมา และเมื่อกล่าวถึงโนรา ในชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ก็เป็นอีกชุมชนหนึ่งที่มีเรื่องราวของโนรามาแต่โบราณกาลสืบสานต่อยอดกันมาถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน เป็นระยะเวลากว่า 100 ปี ตั้งแต่ โนราคล้าย แก้วสัตยา โนราชุม แก้วสัตยา โนราเงาะ โนราอินแก้ว ทองสมสี โนราบุญแก้ว ทองสมสี โนราไข่แก้ว โนรารักษ์ ไชยภักดี โนราเรือง โนราสีนุ่น รัตนะนุพงษ์ และโนราอรุณ แก้วสัตยา (จรูญ หยูทอง, 2564) ซึ่งโนราที่ได้ยกตัวอย่างมาข้างต้น เป็นโนราระดับชั้นครูหมอของชุมชนท่าข้าม ที่มีลูกหลานสืบทอดรับช่วงผสานความเชื่อต่อๆมาเพื่อดูแลรักษาภูมิปัญญาต่างๆ เช่น ตำนาน ประวัติศาสตร์โนรา ท่ารำ เครื่องดนตรี เครื่องแต่งกาย พิธีกรรมต่างๆไว้ จนปัจจุบันก็ยังมีธรรมเนียมปฏิบัติของคนในชุมชนท่าข้าม ร่วมกันขับเคลื่อนมรดกภูมิปัญญาโนราชุมชนท่าข้ามโดยการไหว้ครูหมอโนราเป็นประจำทุกปี ดังนั้นทางองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามนำโดย นายสินธพ อินทรัตน์ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามและคณะกรรมการวัฒนธรรมชุมชนได้จัดสร้างอาคารศูนย์อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมชุมชนท่าข้าม และมีความประสงค์จะรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับโนรา ซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ควรเก็บรักษาอย่างยิ่งไว้ที่ศูนย์แห่งนี้อีกด้วย (สินธพ อินทรัตน์, สัมภาษณ์ 2565) ผู้วิจัยในฐานะที่เป็นนักสารสนเทศศาสตร์ จึงสนใจศึกษาแนวทางการจัดการสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม เพื่อสืบสานรากเหง้าของภูมิปัญญาโนรา 100ปี ชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลาโดยจะดำเนินการศึกษาถึงสภาพปัจจุบันของมรดกภูมิปัญญาโนรา 100 ปี ชุมชนท่าข้าม และนำมาหาแนวทางในการจัดการสารสนเทศให้อยู่ในรูปแบบที่น่าเชื่อถือมากที่สุดเพื่อนำมาเผยแพร่ให้กับคนรุ่นหลังได้
ท่าข้ามดำรงอยู่คู่ชุมชนอย่างยั่งยืน และในอนาคตอาจได้นำข้อมูลสารสนเทศที่มีการจัดเก็บเป็นระบบนี้ไปถ่ายทอดในรูปแบบอื่นๆที่น่าสนใจเพิ่มขึ้นในโอกาสต่อไปได้ “โนรา” ศิลปะการแสดงพื้นบ้านภาคใต้ของประเทศไทยที่ได้รับการขึ้นทะเบียนมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ของมนุษยชาติ จากองค์การสหประชาชาติ (UNESCO) เป็นอันดับ 3รองจากโขน (ปีพุทธศักราช 2561) และนวดไทย (ปีพุทธศักราช 2562) โนรา นับเป็นศิลปวัฒนธรรมทีทรงคุณค่าและมีความสำคัญในฐานะมรดกภูมิปัญญาทางวัฒนธรรมที่มีอัตลักษณ์โดดเด่นด้านศิลปะการแสดงที่สืบทอดมาอย่างยาวนานนับตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ 18-19 (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) และโนรามีลักษระที่สอดคล้องตามหลักเกณฑ์ของมรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ตามที่ระบุในอนุสัญญาว่าด้วยการสงวนรักษามรดกวัฒนธรรมที่จับต้องไม่ได้ (Convention for the Safeguarding of the Intangible Cultural Heritage, 2003) ถึง 4 สาขาด้วยกันคือ 1) มุขปาฐะ ๒) ศิลปะการแสดง ๓) การปฏิบัติทางสังคม พิธีกรรมและงานเทศกาล ๔) งานช่างฝีมือดั้งเดิม ซึ่งในปัจจุบันมีคณะโนราอาชีพในประเทศไทยจำนวน 378 คณะ ได้กระจุกตัวอยู่มากบริเวณรอบลุ่มน้ำทะเลสาบสงขลาถึง 70% (ธรรมนิตย์ นิคมรัตน์, 2564) อีกทั้งมีการสืบทอดศิลปะทั้งด้านการแสดง ช่างฝีมือ ดนตรี และพิธีกรรมจากรุ่นสู่รุ่นผ่านสายตระกูลโนรา ชุมชน วัด จนกระทั่งเข้าสู่หลักสูตรการเรียนการสอนในสถาบันการศึกษาทุกระดับทั่วภาคใต้ ในส่วนของภูมิปัญญาโนรา ได้แบ่งเป็น 2ประเด็นหลักคือ ภูมิปัญญาด้านการสร้างตำนานและประวัติความเป็นมาของโนรา และภูมิปัญญาด้านานคติความเชื่อ (พิทยา บุษรารัตน์, 2553) ซึ่งมีส่วนสำคัญต่อการดำรงอยู่ของความมีวิถีผูกพันอย่างลึกซึ้งกับชีวิตสังคมชาวภาคใต้ซึ่งมีความเชื่อเกี่ยวกับพิธีกรรมอย่างเข้มข้นและส่งผลโดยตรงต่อผู้เป็นโนรื้อสาย ลูกหลานตายายโนรา ที่แสดงออกถึงความกตัญญูรู้คุณด้วยการสืบทอดเชื้อสายโนราต่อๆกันมา และเมื่อกล่าวถึงโนรา ในชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลา ก็เป็นอีกชุมชนหนึ่งที่มีเรื่องราวของโนรามาแต่โบราณกาลสืบสานต่อยอดกันมาถึงรุ่นลูกรุ่นหลาน เป็นระยะเวลากว่า 100 ปี ตั้งแต่ โนราคล้าย แก้วสัตยา โนราชุม แก้วสัตยา โนราเงาะ โนราอินแก้ว ทองสมสี โนราบุญแก้ว ทองสมสี โนราไข่แก้ว โนรารักษ์ ไชยภักดี โนราเรือง โนราสีนุ่น รัตนะนุพงษ์ และโนราอรุณ แก้วสัตยา (จรูญ หยูทอง, 2564) ซึ่งโนราที่ได้ยกตัวอย่างมาข้างต้น เป็นโนราระดับชั้นครูหมอของชุมชนท่าข้าม ที่มีลูกหลานสืบทอดรับช่วงผสานความเชื่อต่อๆมาเพื่อดูแลรักษาภูมิปัญญาต่างๆ เช่น ตำนาน ประวัติศาสตร์โนรา ท่ารำ เครื่องดนตรี เครื่องแต่งกาย พิธีกรรมต่างๆไว้ จนปัจจุบันก็ยังมีธรรมเนียมปฏิบัติของคนในชุมชนท่าข้าม ร่วมกันขับเคลื่อนมรดกภูมิปัญญาโนราชุมชนท่าข้ามโดยการไหว้ครูหมอโนราเป็นประจำทุกปี ดังนั้นทางองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามนำโดย นายสินธพ อินทรัตน์ นายกองค์การบริหารส่วนตำบลท่าข้ามและคณะกรรมการวัฒนธรรมชุมชนได้จัดสร้างอาคารศูนย์อนุรักษ์ศิลปวัฒนธรรมชุมชนท่าข้าม และมีความประสงค์จะรวบรวมข้อมูลเกี่ยวกับโนรา ซึ่งเป็นภูมิปัญญาท้องถิ่นที่ควรเก็บรักษาอย่างยิ่งไว้ที่ศูนย์แห่งนี้อีกด้วย (สินธพ อินทรัตน์, สัมภาษณ์ 2565) ผู้วิจัยในฐานะที่เป็นนักสารสนเทศศาสตร์ จึงสนใจศึกษาแนวทางการจัดการสารสนเทศมรดกทางวัฒนธรรม เพื่อสืบสานรากเหง้าของภูมิปัญญาโนรา 100ปี ชุมชนท่าข้าม อำเภอหาดใหญ่ จังหวัดสงขลาโดยจะดำเนินการศึกษาถึงสภาพปัจจุบันของมรดกภูมิปัญญาโนรา 100 ปี ชุมชนท่าข้าม และนำมาหาแนวทางในการจัดการสารสนเทศให้อยู่ในรูปแบบที่น่าเชื่อถือมากที่สุดเพื่อนำมาเผยแพร่ให้กับคนรุ่นหลังได้ ท่าข้ามดำรงอยู่คู่ชุมชนอย่างยั่งยืน และในอนาคตอาจได้นำข้อมูลสารสนเทศที่มีการจัดเก็บเป็นระบบนี้ไปถ่ายทอดในรูปแบบอื่นๆที่น่าสนใจเพิ่มขึ้นในโอกาสต่อไปได้ |
|||||||||
| Fulltext | ไม่มีไฟล์ | |||||||||
| จำนวนการอ่าน |
|
Best Screen Resolution 1024x768 pixel and Text Size as Medium Copyright 2012 All Rights Reserved | Power by IRD.SKRU |
|